انجمن علمی-پژوهشی نجوم گالیله

رصدهای جدید تلسکوپ فضایی جیمز وب نشان می‌دهد که ستاره باستانی ایرندل، بیش از دو برابر داغ‌تر و تقریبا یک میلیون بار درخشان‌تر از خورشید است.

در مارس ۲۰۲۲، تلسکوپ فضایی هابل دورترین ستاره‌ای را که تاکنون در کیهان دیده شده است، شناسایی کرد. اکنون تلسکوپ فضایی جیمز وب نمایی به‌مراتب دقیق‌تر از این جرم آسمانی باستانی را ثبت کرده است. تصویر جدید جیمز وب نشان می‌دهد که آن جرم، ستاره‌ای عظیم از نوع «بی رشته اصلی» است که بیش از دو برابر گرم‌تر و تقریبا یک میلیون بار درخشان‌تر از خورشید است. دبلیوال ۰۱۳۷-ال‌اس که با اسم مستعار ایرندل نیز شناخته می‌شود، در کهکشان طلوع خورشید قرار دارد.

به‌نقل از اسپیس‌دات‌کام، نوری که از ایرندل شناسایی می‌کنیم، سفر خود از ستاره را ۱۲٫۹ میلیارد سال پیش آغاز کرد؛ بدین معنا که ایرندل کمتر از یک میلیارد سال پس از بیگ‌بنگ شروع به انتشار پرتوهای خود کرد. از آنجا که هر نقطه از جهان شناخته‌شده از آن موقع تاکنون مثل یک بادکنک کیهانی درحال انبساط بوده است، ایرندل اکنون ۲۸ میلیارد سال نوری از زمین فاصله دارد.

براساس بیانیه‌ی ناسا، تلسکوپ‌ها توانستند ستاره‌ی بسیار دوردست را به‌دلیل موقعیت آن در پشت «یک چین‌خوردگی فضازمانی» که به‌وسیله‌ی خوشه‌ای عظیم از کهکشان‌ها پدید آمده است، تشخیص دهند. این خوشه‌ی کهکشانی نور ایرندل را ازطریق پدیده‌ای به نام همگرایی گرانشی خم و بزرگنمایی کرده است.

تصویر تلسکوپ جیمز وب از خوشه کهکشانی عظیم WHL0137-08.

در بیانیه‌ی ناسا آمده است: «خوشه‌ی کهکشانی که بین ما و ایرندل قرار دارد، آن‌قدر عظیم است که تاروپود فضا را خم می‌کند و با ایجاد پدیده‌ی بزرگنمایی، به اخترشناسان امکان می‌دهد تا به‌عنوان ذره‌بین به خوشه نگاه کنند.» دانشمندان ازطریق این لنز گرانشی، تصویر پرتوهای زرشکی‌رنگ تابیده از ارندل و همچنین خوشه‌های ستاره‌ای در کهکشان طلوع خورشید را ثبت کردند.

آینه‌ی اصلی جیمز وب شش برابر بیش از تلسکوپ هابل قدرت جمع‌آوری نور دارد و به آن امکان می‌دهد طول موج‌های نوری بلندتر و کم‌نورتر را ثبت کند. به‌لطف این توانایی، جیمز وب درطول اولین سال فعالیت خود به اکتشافات بی‌شماری درباره‌ی جهان ما دست یافت؛ از کهکشان مارپیچی مسیه ۷۴ (فانتوم گلکسی) در فاصله‌ی ۳۲ میلیون سال نوری از زمین تا آثار واضح از مولکول‌های کربنی در سحابی شکارچی.

دانشمندان همچنین با جیمز وب ستارگان دوردست دیگری را در کیهان کشف کرده‌اند؛ اما ایرندل همچنان دورترین ستاره‌ی شناسایی‌شده تاکنون محسوب می‌شود. به‌نقل از بیانیه‌ی ناسا‌ «این کشف‌ها قلمرو جدیدی از کیهان را به‌روی فیزیک ستاره‌ای و حوزه‌ی مطالعاتی جدیدی را برای دانشمندانی گشوده است که جهان اولیه، یعنی دورانی را که کهکشان‌ها کوچک‌ترین اجرام کیهانی شناسایی‌پذیر بودند، مطالعه می‌کنند. تیم پژوهشی امیدوار است که این اتفاق بتواند گامی به‌سوی کشف نهایی یکی از اولین نسل ستارگانی باشد که فقط از مواد خام کیهانی ایجادشده در بیگ‌بنگ (هیدروژن و هلیوم) تشکیل شده است.

منبع: زومیت